Onderzoek TU Delft: ongeluk door zelfrijdende auto als erger beschouwd

Een dodelijk ongeluk dat wordt veroorzaakt door een technische fout van een zelfrijdende auto, wordt minstens 4,5 keer zo erg beschouwd als een dodelijk ongeluk door een menselijke fout. Dat blijkt uit onderzoek van Bart Overakker, die op donderdag 12 oktober afstudeert bij de faculteit TBM van de TU Delft. “Juist de lastige sociale acceptatie van het veiligheidsaspect kan de zelfrijdende auto enorm in de weg gaan zitten.”

Hoewel zelfrijdende auto’s op termijn helpen om de verkeersveiligheid te verhogen, de bereikbaarheid te verbeteren en de impact op het milieu te verminderen, zijn ze niet perfect. Een technische fout kan altijd gebeuren. Bovendien kunnen zelfrijdende auto’s in principe worden gehackt. Beide situaties kunnen leiden tot (dodelijke) ongelukken. De invoering van zelfrijdende auto’s is daarmee niet alleen een technisch, maar ook een sociaal en ethisch probleem, is de algemene verwachting.

Anders gewogen

“Vreemd genoeg is hier nog nauwelijks echt onderzoek naar gedaan”, zegt afstudeerder Bart Overakker. ‘Op algemeen filosofisch niveau wordt er wel over nagedacht en er is ook wel empirisch onderzoek. Maar dat laatste richtte zich enkel op de bestuurder zelf en niet op mogelijke andere partijen. Daarom wilde ik onderzoek doen dat de sociale acceptatie van autonome voertuigen meet.” Een van zijn kernvragen: worden dodelijke verkeersongelukken door zelfrijdende auto’s anders gewogen dan dodelijke verkeersongelukken die door de mens worden veroorzaakt?

Overakker deed, met steun vanuit het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid, een uitgebreid onderzoek onder 510 mensen. Hij vroeg hen niet rechtstreeks naar hun oordeel maar liet hen keuzes maken uit diverse hypothetische toekomstscenario’s, waarbij werd gevarieerd in zaken als de mate van automatisering, reistijd, uitstoot en verkeersdoden. Hoe zwaar elk aspect weegt voor de ondervraagde, kon door middel van een statistische analyse worden achterhaald.

Menselijk ingrijpen

De conclusie: 65 procent van de mensen vinden dat een systeem met zelfrijdende auto’s de voorkeur verdient boven het huidige transportsysteem. Wel wordt het veelal wenselijk geacht dat er nog een vorm van menselijk ingrijpen en controle mogelijk is in zo’n systeem.

“In het algemeen is er dus best een hoge sociale acceptatie van zelfrijdende auto’s”, zegt Overakker. “Maar voor de acceptatie van dodelijke ongelukken geldt dat duidelijk niet. Een dodelijk ongeluk dat wordt veroorzaakt door een technische fout van een zelfrijdende auto, wordt als minstens 4,5 keer zo erg beschouwd als een dodelijk ongeluk door een menselijke fout. Voor opzettelijk misbruik, dus een dodelijk ongeluk met een gehackte auto, is dit zelfs een factor 6.”

Opmars belemmeren

Zelfrijdende auto’s moeten dus wel heel erg veilig zijn om sociaal te worden geaccepteerd, stelt Overakker: “We hebben hier een paradox te pakken. Autonome voertuigen hebben grote potentiële voordelen, waaronder een veel grotere veiligheid, maar juist de lastige sociale acceptatie van het veiligheidsaspect kan de zelfrijdende auto enorm in de weg gaan zitten. Een paar ongelukken, zoals vorig jaar met een zelfrijdende Tesla in Florida, zouden de opmars van de zelfrijdende auto behoorlijk kunnen belemmeren.”

Het gaat hier overigens om de eerste resultaten, waarschuwt Overakker. “Ze zullen moeten worden bevestigd door nader onderzoek. Bovendien verwachten we dat de sociale acceptatie varieert in de tijd en bijvoorbeeld ook afhankelijk is van het land.”

Samenwerken

Beleidsmakers zouden volgens Overakker actief moeten samenwerken met technologiebedrijven en mede bepalen welke technologie beschikbaar komt voor de consument. “Beleidsmakers zouden duidelijk moeten aangeven waaraan het ontwerp en de veiligheid moeten voldoen; bijvoorbeeld richting bedrijven als TomTom, om hacken te voorkomen. En er zouden veiligheidsmaatregelen moeten zijn om de automobilist betrokken te houden bij de taak van het autorijden. De RDW kan hier een belangrijke rol in spelen.”

Lees ook: Ontwerp Tesla belangrijke oorzaak dodelijk ongeval