Veel pilots autonoom OV, maar nog geen plannen voor implementatie

De kansen voor autonoom vervoer in het openbaar vervoer zijn aanzienlijk, maar er zijn nauwelijks concrete plannen voor een daadwerkelijke implementatie van dit vervoer. Het grootste probleem is dat de OV-sector alleen een betrouwbaar systeem wil aanschaffen, maar dat een systeem pas kan bewijzen dat het betrouwbaar is nadat het aangeschaft is. 

Dat blijkt uit onderzoek van de TU Delft, de Hogeschool Rotterdam en Goudappel Coffeng. Door gesprekken te voeren met verschillende OV-autoriteiten in Nederland over de kansen en mogelijkheden van automatisch vervoer, wilden de onderzoekers een beeld krijgen van de actuele ontwikkelingen, de plannen en de resterende onderzoeksvragen.

Kip-ei-verhaal

Volgens de onderzoekers wordt het gebruik van autonoom vervoer in het openbaar vervoer vooral gehinderd door een typisch kip-ei-verhaal: automatische voertuigen worden pas massaal ingezet als ze betrouwbaar worden geacht, maar zolang ze niet grootschalig worden toegepast is het onmogelijk om te zeggen of ze betrouwbaar zijn. Om dit aan te pakken, zou de landelijke overheid een rol kunnen spelen om massa te creëren van de vele kleinschalige pilots om zo de innovatie in het OV een stap verder te brengen.

Maar dat is niet de enige uitdaging. Weliswaar is er op technisch gebied veel mogelijk, maar er moet over een groot aantal zaken nagedacht worden voordat automatische voertuigen kunnen worden ingezet. Dan gaat het bijvoorbeeld op de gebruiksvriendelijkheid voor alle reizigers, maatschappelijke acceptatie en over voldoende ruimte om te investeren. Overheden gaven bijvoorbeeld aan niet te willen investeren door twijfel over de veiligheid en betrouwbaar van het systeem, een gebrek aan maatschappelijk draagvlak en omdat er geen garantie is op een financieel gewin.

Voordelen

De autoriteiten denken overigens dat het huidige OV op de hoofdassen gewoon zal blijven bestaan. Als automatisch vervoer hier al zal worden ingezet, gebeurt dat hoogstwaarschijnlijk louter bij het railvervoer. Zelfrijdend vervoer wordt met name gezien als een oplossing in het landelijke gebied, omdat hier geworsteld wordt met de toegankelijkheid van het OV, de betaalbaarheid en met bevolkingskrimp.

Investeren in deze innovatie kan dus wel degelijk verstandig zijn, omdat dit de leefbaarheid en bereikbaarheid van krimpgebieden verbetert en omdat zo het probleem van het vergrijzende chauffeursbestand aangepakt wordt. Bovendien zorgt zelfrijdend OV voor minder kosten omdat geen chauffeur meer nodig en kan op die manier de OV-infrastructuur intensiever en efficiënter gebruikt worden.

Pilots

Ondanks de hindernissen, wordt er een redelijk aantal pilots uitgevoerd en richten vrijwel alle provincies zich op dit thema. Zo investeren de Metropoolregio Rotterdam Den Haag en de provincie Noord-Holland miljoenen in dergelijk vervoer en zetten ook andere provincies grote stappen. In totaal is al op bijna dertig locaties sprake van demonstraties, pilots of toepassingen. Dat is veel meer dan vooraf ingeschat, maar het is nog geen grootschalige inzet te noemen.

Verder erkennen de geïnterviewde partijen dat de huidige experimenten zich te veel concentreren op de techniek. Bij toekomstige pilots moeten de initiatiefnemers meer kijken naar de reizigers en naar het eindplaatje. De OV-autoriteiten zijn het erover eens dat de introductie van zelfrijdend vervoer geleidelijk moet gebeuren. Een big bang zal hier uitblijven. Het Smart Public Transport Lab en het Research Lab Automated Driving Delft zal de uitkomsten van dit onderzoek meenemen in een vervolgonderzoek.