ProRail gaat in 2018 zelfrijdende treinen testen

Spoorbeheerder ProRail gaat volgend jaar starten met het testen van zelfrijdende treinen op het Nederlandse spoor. Dat vertelde programmamanager Joke Knijff van ProRail Innovatie woensdag tijdens Explorail in Amersfoort.

“Automatisch rijden op het spoor kan op vier verschillende niveaus. Hoe hoger het niveau, hoe meer de machinist ondersteund wordt. Wij gaan volgend jaar niveau 2 en zo mogelijk 3 testen”, legde Knijf uit. “Bij niveau 2 bestuurt de machinist de trein nog en neemt de trein delen van de besturing over. Bij niveau 3 rijdt de trein zelf, maar bedient de machinist bijvoorbeeld nog wel de deuren bij aankomst en vertrek op een station.”

“Een van de misverstanden die bestaan over Automatic Train Operation (ATO, red.) is dat de machinist uit de trein verdwijnt. Dit gebeurt alleen bij het allerhoogste niveau van ATO, niveau 4.”

(Tekst loopt door onder afbeelding)

Autonoom rijden

Er zijn volgens de programmamanager nog een aantal zaken die moeten worden uitgezocht voordat er autonoom kan worden gereden. “Wat betekent het bijvoorbeeld op juridisch vlak? En wat vraag je van de vaardigheden van de machinist?” Daarnaast moet de spoorinfrastructuur worden aangepast, waaronder spoorwegovergangen worden verwijderd.

Diverse vervoerders en ook concessieverlenende overheden hebben al interesse getoond in het beproeven van de zelfrijdende technologie, waaronder een aantal goederenvervoerders en de provincie Groningen. De Hanzelijn tussen Lelystad en Zwolle is bijvoorbeeld uitgerust met ERTMS wat de stap naar autonoom rijden makkelijker maakt.

Flessenhals

Waar er volgend jaar wordt getest, wordt op dit moment echter nog verder onderzocht en uitgewerkt. Op een aantal trajecten zal autonoom rijden direct winst opleveren, meent manager Innovatie Chris Verstegen van ProRail die de presentatie ook bijwoonde. “De Betuweroute is voor de hand liggend. Goederentreinen moeten aan de grens hun slot halen. Als dat niet lukt, dan kan het soms zijn dat er uren moet worden gewacht.” Ook voor het rangeren op emplacementen (zie foto Kijfhoek) zou ATO een handige toepassing zijn, aldus Verstegen.

“Op de A2 corridor zou automatisch rijden ook een meerwaarde kunnen bieden, waar goederentreinen moeten intakken. En bij de drukke flessenhals Schiphol kan ATO ervoor zorgen dat treinen elkaar korter opvolgen.” Op dit moment is elke woensdag testdag waarbij zes Intercity’s in plaats van vier per uur tussen Amsterdam en Eindhoven rijden. Dat betekent dat de goederentreinen die vanuit de Westhaven in Amsterdam moeten intakken dit heel nauwkeurig moeten doen, omdat ze anders het passagiersvervoer vertragen.

Ter vergelijking meldt de manager Innovatie op dat op een deel van de spoorverbinding Thameslink treinen automatisch gaan rijden, omdat het anders onmogelijk is om de grote hoeveelheid treinen te verwerken. De treinen rijden vanaf 2018 autonoom door het centrum van Londen, waardoor het mogelijk wordt om het 24 treinen per uur te rijden. “Een treinmachinist speelt vaak op safe door een bepaalde buffer aan te houden. ATO-systemen berekenen precies hoeveel treinen er achter elkaar kunnen rijden, waardoor de capaciteit optimaal wordt benut”, aldus Verstegen.

Trein op de Lijn

Naast de presentatie over autonome treinen, waarover ProRail met kleinere vervoerders in gesprek is, gaf Knijff samen met NS-machinist Martijn de Jong uitleg over Trein op de Lijn. Trein op de Lijn is  een gezamenlijk programma van ProRail en NS om treinen punctueler, energiezuiniger en veiliger te laten rijden. TOL bestaat onder meer uit Routelint en snelheidsadviezen voor de machinist. Routelint informeert de machinist automatisch over treinen voor en achter de bestuurder, zodat daar op geanticipeerd kan worden.

De Jong demonstreerde Routelint op zijn tablet: “Je ziet hier dat een goederentrein voor mij zit. Stel je voor dat deze vertraging heeft. Doordat ik dit nu al zie aankomen, kan ik mijn trein laten uitrollen. De reiziger heeft niks door en we kunnen comfortabel en energiezuinig doorrijden. Energiezuiniger rijden betekent ook minder slijtage aan het spoor. Er is altijd een speling in de dienstregeling. Dit helpt om de buffer nutig in te zetten.”

Focussen op veilige werkplek

“Het voordeel van Routelint is dat de treindienstleider minder vaak wordt gebeld”, licht Verstegen toe. “Daardoor kan hij zich nog beter focussen op een veilige werkplek voor de aannemer en een goede logistieke werkwijze voor treinen.” Routelint geeft ook aan als er een tijdelijke snelheidsbeperking is, zodat de machinist hier op kan anticiperen.

Routelint is een eerste stap in een serie van maatregelen, die de machinist in staat stellen om zijn trein op de lijn te houden en beter te anticiperen. Uiteindelijk is het de bedoeling dat er een Driver Advisory System (DAS) komt waarin alle systemen zijn geïntegreerd.

NS zegt in een reactie op de proeven van ProRail dat de spoorvervoerder de ontwikkelingen met betrekking tot zelfrijdende treinen volgt. “Ons beeld is dat de invoering nog niet zo dichtbij is als sommige mensen denken. Als dit ingevoerd wordt, dan gebeurt dit in overleg met collega’s en de medezeggenschap.”

Lees ook:

Rio Tinto legt eerste autonome treinrit af zonder machinist

Alfons Schaafsma, adviseur Innovatie en Ontwikkeling bij ProRail, geeft op 28 november een presentatie over zelfrijdende treinen op het Nederlandse spoor tijdens de Intelligent Rail Summit 2017 in Wenen. Bekijk hier het conferentieprogramma: https://www.railtech.com/intelligent-rail-summit-2017/